Συναισθηματική ανωριμότητα χαρακτηρίζεται η συμπεριφορά ενός ανθρώπου η οποία δεν είναι συνάδει με την ηλικία του, θα την χαρακτηρίζαμε με ένα τρόπο παιδική. Η συναισθηματική ανωριμότητα δεν έχει να κάνει με την ηλικία, μπορείς κάποιος να είναι 30, 40, 60, 80 χρονών και να είναι συναισθηματικά ανώριμος. Η δυσκολία είναι μεγάλη όταν ο συναισθηματικά ανώριμος άνθρωποι είναι ο/η σύντροφος μας, ο γονιός μας, το αφεντικό/συνάδελφοι στη δουλειά κλπ.
Ας δούμε τα χαρακτηριστικά τους:
- Μπορεί να μιλάει ασταμάτητα για τον εαυτό του/της και να μην ακούει τους άλλους και να μην τον ενδιαφέρει να ακούσει τους άλλους.
- Δυσκολεύεται να μπεί στην θέση των άλλων, τα βλέπει όλα αποκλειστικά από την δική του πλευρά και βλέπει τους άλλους σαν επέκταση της δικής του αντίληψης. Δηλαδή αν δεν γνωρίζει κάτι θεωρεί ότι και οι άλλοι δεν το γνωρίζουν, αν του αρέσει κάτι θα πρέπει οπωσδήποτε και οι άλλοι να το βλέπουν με τον ίδιο τρόπο.
- Μπορεί να μιλά και να λέει χωρίς να αντιλαμβάνεται πώς όλα αυτά που λέει μπορεί να επηρεάζουν τους άλλους και αυτό πηγάζει από την δυσκολία να μπεί στην θέση των άλλων.
- Αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες που έχουν οι άλλοι μόνο αν τις έχει περάσει ο ίδιος και μόνο με την βαρύτητα την οποία έχει βιώσει. Αν το έχει περάσει εύκολα τότε θεωρεί ότι και οι άλλοι το έχουνε περάσει εύκολα, αν το έχει περάσει δύσκολα θεωρεί ότι είναι το ίδιο δύσκολο για τους άλλους.
- Δεν αντιλαμβάνεται ότι όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί και ότι ο καθένας έχει τις δικές του ανάγκες. Μπορεί να του κάνει εντύπωση ότι κάποιος μπορεί να μην θέλει για π.χ ένα ακριβό αντικείμενο, τον ίδιο τρόπο διασκέδασης, τις ίδιες συνθήκες ζωής.
- Τα βλέπει όλα σαν μαύρο και άσπρο. Αν μου χαμογέλασε είναι καλός άνθρωπος αν δεν μου χαμογέλασε είναι κακός άνθρωπος. Δεν αντιλαμβάνεται ότι κάποιος μπορεί να λειτουργεί διαφορετικά κάτω από στρες, θυμό, πόνο κλπ.
- Κρίνει επιφανειακά, αν φοράς κοντή φούστα αναζητάς σεξ, αν έχεις ακριβό αυτοκίνητο είσαι πλούσιος και ευτυχισμένος, αν έχεις δουλειά δημοσίου είσαι ήρεμος και εξασφαλισμένος.
- Μπορεί να έχει έντονα ξεσπάσματα θυμού, να λέει πράγματα προσβλητικά και σε κάποιες περιπτώσεις να χειροδικεί μια και δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τον συσσωρευμένο του θυμό.
- Δεν σέβεται τα όρια και τις επιθυμίες των άλλων, για παράδειγμα κάποιος/α να μην θέλει να παντρευτεί, κάνει παιδί κλπ. Με τον ίδιο τρόπο δεν αντιλαμβάνεται την ατομικότητα των άλλων και την ανάγκη τους να λειτουργούν σαν αυτόνομες μονάδες. Για παράδειγμα κάνει σχέση απαιτεί και θεωρεί ότι όλα πρέπει να γίνονται όλα μαζί με τον σύντροφο.
- Δεν γνωρίζει πώς να διαχειριστεί έναν καυγά ή παρεξήγηση, δεν χρησιμοποιεί επιχειρήματα, φωνάζει και προσβάλλει τους άλλους με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς.
- Δεν ψάχνεται, δεν τον ενδιαφέρει να μάθει, δεν έχει κριτική ικανότητα, δέχεται ότι του πούνε σαν κανόνα και ιδιαίτερα αν η πληροφορία αυτή έρχεται από κάποιον που εκτιμά.
- Εχει στερεοτυπικό τρόπο αντίληψης π.χ, οι γυναίκες έχουνε μακριά μαλλιά, οι άντρες δεν κλαίνε, μόνο οι Έλληνες έχουνε φιλότιμο, οι Τούρκοι είναι κακοί κλπ.
- Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να ονοματίσει τα συναισθήματα του. Μπορεί για παράδειγμα να αναγνωρίζει το θυμό του αλλά να μην μπορεί να ονοματίσει άλλα συναισθήματα, όπως την λύπη, τον φόβο, την ντροπή κλπ.
- Δεν παίρνει ποτέ ευθύνη για την συμπεριφορά και τα λάθη του και κατηγορεί τους άλλους για ότι γίνεται. Πιστεύει μόνο αν αλλάξουν οι άλλοι θα είναι αυτός ευτυχισμένος. Για αυτό προσπαθεί να φτιάξει τους άλλους στα μέτρα του χρησιμοποιώντας διάφορες χειριστικές συμπεριφορές όπως να τους ελέγχει συνεχώς, να τους εκβιάζει συναισθηματικά συνήθως με εγκατάλειψη ή τιμωρία. Χρησιμοποιεί gaslighting όπου χειραγωγεί τους άλλους με τέτοιο τρόπο ώστε οι άλλοι νιώθουν αμφιβολία για την μνήμη τους λέγοντας αυτό δεν έγινε ποτέ/κανείς δεν θα σε πιστέψει/λές ψέματα κλπ.
- Μπορεί να κρατάει κακία και θυμό για κάτι που έγινε πριν 20 ή 30 χρόνια ακόμη και όταν ήτανε παιδιά με την δικαιολογία ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουνε. Βέβαια λέγοντας αυτό ουσιαστικά εκφράζει την δική του αδυναμία να επεξεργαστεί παρελθοντικές εμπειρίες και να τις ξεπεράσει.
Υπάρχουν πολλά ακόμη χαρακτηριστικά αλλά αυτά θεωρώ ότι είναι τα πιο σημαντικά. Πολλοί παράγοντες παίζουνε ρόλο στην συναισθηματική ανωριμότητα όπως, βιολογικοί, προσωπικότητα, το περιβάλλον που μεγάλωσε το άτομο, τραυματικές εμπειρίες.
Τίποτα δεν είναι άσπρο και μαύρο όμως ούτε εμείς είμαστε μόνο ένα πράγμα καθώς μπορεί να συμπεριφερόμαστε με ανώριμο τρόπο για παράδειγμα στις σχέσεις μας αλλά όχι στα οικονομικά μας, ώριμα με τον σύντροφο μας αλλά ανώριμα στη δουλειά μας. Αυτό συμβαίνει γιατί διαφορετικές εμπειρίες καθορίζουν την συμπεριφορά μας.
Υπάρχουν άνθρωποι που είχανε τραυματικές εμπειρίες και αναγκάστηκαν να δούνε όλες τις συμπεριφορές τους μία προς μία, να ψάξουν από που προέρχονται, να τις δουλέψουν και να τις αντικαταστήσουν με άλλες πιο θετικές. Για άλλους πάλι οι τραυματικές τους εμπειρίες τους ανάγκασαν να κλειστούν και έτσι να παγώσει το κομμάτι της ωρίμανσης σε μικρή ηλικία. Σπάνια οι άνθρωποι αυτοί θα έρθουν για θεραπεία και θα παραδεχθούν ότι κάτι δεν είναι σωστό στην συμπεριφορά τους. Υπάρχουν και αυτοί όμως που πάντα είχανε μια ήρεμη ζωή χωρίς έντονες συγκινήσεις και προκλήσεις οπότε δεν νιώσανε την επιτακτική ανάγκη να ψάξουν τον εαυτό τους πιο βαθιά.
Η αλήθεια είναι ότι δύσκολα ένας άνθρωπος που έχει κάνει δουλειά με τον εαυτό του μπορεί να ανεχτεί για καιρό χειριστικές και ανώριμες συμπεριφορές. ΄Αλλα ας μην κάνουμε και εμείς το ίδιο λάθος του διαχωρισμού. ‘Ας δεχθούμε ότι κάποιοι άνθρωποι μας ταιριάζουν και κάποιοι όχι, ο καθένας έχει το δικό του ταξίδι και ιστορία και πάντα σύμφωνα πάντα με το ποιοι είμαστε κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε κάθε δεδομένη στιγμή!
Καλή δύναμη
Βιβή Μαρκατοπούλου
Ψυχολόγος
info@vivi-mark.com
ΒΙΒΗ ΜΑΡΚΑΤΟΠΟΥΛΟΥ 