Γιατί ενώ ξέρουμε ποια θα ήτανε η λογική κίνηση σε μια κατάσταση κάνουμε κάτι εντελώς διαφορετικό; Η απάντηση είναι απλή, γιατί όταν αναμετράται η λογική με το συναίσθημα, τις περισσότερες φορές κερδίζει το συναίσθημα. Ας δούμε κάποια παραδείγματα.
Η λογική σου λέει ότι αν διαβάσεις σωστά και μεθοδικά θα γράψεις καλά στην εξεταστική σου, έλα όμως εσύ με την στατιστική δεν τα πάς καλά, οτιδήποτε έχει να κάνει με πράξεις και στην σκέψη να καθήσεις να διαβάσεις σου προκαλεί τρόμο, άγχος και προσπαθείς με κάθε τρόπο να το αποφύγεις.
Η λογική σου λέει ότι αν οδηγείς κάθε μέρα έστω και μισή ώρα οι οδηγικές σου ικανότητες θα βελτιωθούν. Εσύ όμως οδηγείς τρία χρόνια τώρα και βιώνεις τον ίδιο φόβο κάθε μέρα, το ίδιο άγχος την ίδια ανάγκη να το παρατήσεις και να πας με το λεωφορείο.
Η λογική σου και αυτό που είναι σωστό λέει ότι πρέπει να βρείς δουλειά αλλά την στιγμή που μπαίνεις να ψάξεις για δουλειά, νιώθεις τάση για εμετό, ζαλίζεσαι και θές απλά να μπείς κάτω από τις κουβέρτες και να μην κάνεις τίποτα.
‘Οταν έχουμε μια έντονη αντίδραση σε κάτι, τις περισσότερες φορές οφείλεται σε κάποια παρελθοντική τραυματική εμπειρία ή οποία μπορεί να πάρει τη μορφή ενός φόβου.
- Φόβος αποτυχίας που λέει ότι δεν θα τα πάω καλά και θα με μαλώσουν, θα γίνω ρεζίλι, θα νιώσω ντροπή και εξευτελισμό, θα φανεί ότι δεν είμαι ικανή, άξια κ.α
- Φόβο επιτυχίας. Αν τα πάω καλά θα έχουνε μεγαλύτερες απαιτήσεις από μένα, θα έχω μεγαλύτερη ευθύνη και ίσως δεν είμαι τυχερή και τα πάω καλά την επόμενη φορά και δούμε ότι δεν είμαι αρκετά καλή ή θα εξαρτώνται όλοι από μένα.
- Ο φόβος ότι δεν μπορώ να το διαχειριστώ γιατί μπορεί να βιώσω τον φόβο, το άγχος, την απελπισία που ένιωσα και παλιά. Μπορεί να είχαμε μια τόσο έντονη αγχώδης αντίδραση στο παρελθόν που να μας κάνει να νιώθουμε ότι να ξαναζήσουμε θα τρελαθούμε ή θα πεθάνουμε.
Υπάρχουν άνθρωποι φυσικά που έχουνε την ικανότητα να ελέγχουνε καλά τα συναισθήματα τους και να μην τα αφήνουνε να τους επηρεάζουν.Αυτοί λοιπόν όσο άγχος και να νιώθουν, θα κάνουν αυτό που έχουν να κάνουν χωρίς να επηρεάζεται η απόδοση τους. Οι άνθρωποι αυτοί μάθανε από πολύ μικρή ηλικία να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και συνήθως είχανε βοήθεια από το περιβάλλον τους στο να το πετύχουν. Ας δούμε μερικές περιπτώσεις αυτών των ανθρώπων.
- Σκέφτονται περισσότερα λογικά παρά συναισθηματικά και αυτό έχει να κάνει με την μορφολογία του εγκεφάλου τους.
- ‘Εχει να κάνει με το φύλο, παλιότερες θεωρίες υποστήριζαν ότι οι άντρες για παράδειγμα χρησιμοποιούν περισσότερο την λογική και λιγότερο το συναίσθημα. Τώρα πια γνωρίζουμε ότι υπάρχουν δομικές αλλαγές μεταξύ των αντρών και των γυναικών που κάνει τα δύο φύλα να επεξεργάζονται τις πληροφορίες διαφορετικά.
- Ενα παιδί που κάνει αθλητισμό ή και πολεμικές τέχνες μαθαίνει από μικρή ηλικία πώς να πειθαρχεί τα συναισθήματα του και να χρησιμοποιεί την λογική του.
- Ενας άνθρωπος ο οποίος μεγάλωσε σε ένα υγιές περιβάλλον και δεν είχε μεγάλες τραυματικές εμπειρίες τότε έχει περισσότερες πιθανότητες να μην έχει έντονα αρνητικά συναισθήματα που να επηρεάζουν τις αποφάσεις του.
- Η οικογένεια, η χώρα, η κουλτούρα στην οποία μεγάλωσε η οποία του έμαθε να μην εκδηλώνει συναισθήματα, εκφράσεις όπως, οι άντρες δεν κλαίνε, οι άντρες αντέχουν τον πόνο και δεν τον δείχνουν, οι μικρές κυρίες δεν ζητάνε ποτέ και δεν κλαίνε κ.α μαθαίνουν στα παιδιά να μην δείχνουν συναίσθημα και σιγά σιγά χάνουν την επαφή με το συναίσθημα τους.
- ‘Ανθρωποι στο φάσμα του Αυτισμού χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά την λογική τους.
Οπότε λοιπόν, κρίνοντας τις πράξεις κάποιων ανθρώπων πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψιν την συναισθηματική κατάσταση, αν είχανε μια προηγούμενη/νες τραυματική εμπειρία τότε η αντίδραση τους έχει νόημα και λογική. ‘Οταν βλέπουμε μια κατάσταση ως παρατηρητές και οπότε δεν έχουμε καμία συναισθηματική φόρτιση, την αξιολογούμε σαν λογική αλληλουχία γεγονότων. Είναι εύκολο να χαρακτηρίσουμε κάποιους ανθρώπους ως τεμπέληδες, ευθυνόφοβους, αδύναμους κλπ όταν δεν γνωρίζουμε σημαντικές λεπτομέρειες για την ζωή του και την συναισθηματική τους κατάσταση. Είναι όμως αυτό αλήθεια;
Βιβή Μαρκατοπούλου
info@vivi-mark.com
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5937254/
https://www.science.org/content/article/parenting-rewires-male-brain
ΒΙΒΗ ΜΑΡΚΑΤΟΠΟΥΛΟΥ 